آشنایی با مالیات بر واردات و چگونگی محاسبه آن

آشنایی با مالیات بر واردات و چگونگی محاسبه آن

محاسبه مالیات بر واردات : مبحث مالیات در همه حوزه های تجارت بسیار حایز اهمیت و مهم می باشد. مالیات بر واردات کالا از موضوعات مهمی است که بازرگانان در پروسه واردات کالا باید به آن توجه داشته باشند. تاجران و بازرگانانی که کالا و اقلامی را به کشور وارد می‌کنند می‌بایست مبلغی را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. مالیات واردات انواع گوناگونی دارد و از قوانین و مقررات مخصوص به خود پیروی می‌کند.

با توجه به اهمیت این موضوع در حسابداری واردات، در این مقاله قصد داریم تا مالیات واردات کالا و قوانین و مقررات مربوط به آن را بررسی کنیم و با نحوه محاسبه آن همچنین ماخذ محاسبه مالیات واردات آشنا شویم، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

 

تعریف مالیات بر واردت کالا 

مالیات بر واردات کالا مالیاتی است که وارد کننده کالا یا خدمت باید آن را پرداخت کند، این مالیات نوعی از مالیات ارزش افزوده بوده و یکی از منابع درآمد دولت محسوب می‌شود.

بهتر است بدانید که مالیات‌ها به طور کلی به دو دسته مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. منظور از مالیات‌ مستقیم مالیاتی است که به طور مستقیم از درآمد و دارایی افراد گرفته می‌شود و مالیات‌های غیر مستقیم نیز اشاره به مالیات‌هایی دارد که به کالا و خدمات تعلق می‌گیرد، مالیات بر ارزش افزوده نمونه بارزی از مالیات‌های غیرمستقیم است.

مالیات واردات کالا به صورت درصدی از ارزش کالاهای وارد شده به کشور تعیین می‌شود و به عنوان یک منبع درآمد برای دولت استفاده می‌شود.

هدف اصلی از اعمال مالیات بر واردات کالا، حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به کالاهای وارداتی است. با افزایش قیمت کالاهای خارجی، محصولات داخلی رقابتی‌تر می‌شوند و می‌توانند در بازار داخلی به فروش برسند.

برخی از کشورها به دلایل امنیتی، صنعتی یا اقتصادی، مالیات واردات را برای کالاهای خاصی اعمال می‌کنند و از این طریق به حمایت از تولید داخلی می‌پردازند. در برخی موارد، کشورهایی که تولید داخلی قابل قبولی ندارند و وابسته به واردات هستند، برای کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری، مالیات واردات را کاهش می‌دهند و حتی در برخی از موارد به صفر می‌رسانند.

 

تعریف مالیات علی الحساب واردات 

بر اساس ماده 163 قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی مجاز است برخی از مشمولان مالیات را مکلف نماید که مالیات مربوط به همان سال را به صورت علی الحساب در طول سال پرداخت کنند. طبق قانون مذکور در صورت تخلف مشمولان مالیاتی از این قانون، علی‌الحساب مذکور طبق مقررات وصول خواهد شد.

بر اساس آیین نامه تدوین شده در این زمینه، واردکنندگان می‌بایست 4 درصد مالیات علی الحساب خود را در گمرک پرداخت کنند. بدین ترتیب در سال بعد، هنگامی که مالیات محاسبه می‌شود، این 4 درصد به عنوان مالیات علی الحساب واردات در نظر گرفته شده و مابقی مالیات محاسبه شده و پرداخت می‌گردد.

بر اساس ابلاغیه گمرک در تاریخ 13 شهریور 1401، نرخ مالیات علی‌الحساب کلیه کالاهای وارداتی را از 4 به 2 درصد کاهش داد.

انواع مالیات بر واردات

مالیات بر واردات از انواع مالیات غیرمستقیم است. در بودجه دولت مالیات بر واردات به سه دسته، مالیات بر حقوق گمرکی، مالیات بر سود بازرگانی و مالیات بر واردات خودرو وارداتی تقسیم می‌شود که در ادامه با هر یک از آن‌ها آشنا خواهیم شد.

1- مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی از انواع مالیات بر واردات
مطابق ماده یک قانون امور گمرکی حقوق گمرکی معادل 4 درصد ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی است که توسط هیئت وزیران تعیین می‌شود. این وجوه به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد و شامل هزینه‌های انجام خدمات نیست.

مالیات بر حقوق گمرکی برای تمامی کالاها 4 درصد بوده و مالیات بر سود بازرگانی با توجه به نوع کالا متغیر است.

2- مالیات بر واردات خودرو وارداتی
مالیات بر خودرو وارداتی یکی از مهم‌ترین انواع مالیات بر واردات است. سازمان امور مالیاتی سالانه نرخ این مالیات را تعیین می‌کند.

مالیات خودروهای وارداتی بر اساس حجم موتور آنها (بر حسب سی سی) تعیین می‌شود.

تعرفه واردات خودرو در سال 1402 تغییری نداشته و بر اساس آن چه در سال 1401 بوده است، لحاظ می‌شود. البته ممکن است در ادامه روند واردات خودرو در سال جاری، تعرفه‌ها تغییراتی داشته باشند.

تعرفه واردات خودرو برای خودروهای بنزینی، هیبرید و پلاگین هیبرید مطابق جدول‌های زیر است.

تعرفه واردات خودروهای بنزینی

نوع خودرو	حجم موتور	تعرفه واردات
بنزینی	کمتر از ۱۰۰۰ سی سی	۱۰ درصد
بنزینی	۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سی سی	۵۵ درصد
بنزینی	۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی	۷۵ درصد
بنزینی	۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سی سی	۹۵ درصد
بنزینی	بالاتر از ۲۵۰۰ سی سی	۱۰۰ درصد ( درحال حاضر ممنوعیت واردات دارد)

 

تعرفه واردات خودروهای هیبریدی

نوع خودرو	حجم موتور	تعرفه واردات
هیبرید	کمتر از ۱5۰۰ سی سی	4 درصد
هیبرید	۱5۰۰ تا 20۰۰ سی سی	1۵ درصد
هیبرید	20۰۰ تا ۲5۰۰ سی سی	32 درصد
هیبرید	بالاتر از ۲۵۰۰ سی سی	۱۰۰ درصد ( درحال حاضر ممنوعیت واردات دارد)

 

تعرفه واردات خودروهای پلاگین هیبریدی

نوع خودرو	حجم موتور	تعرفه واردات
پلاگین هیبرید	کمتر از ۱5۰۰ سی سی	4 درصد
پلاگین هیبرید	۱5۰۰ تا 20۰۰ سی سی	۵ درصد
پلاگین هیبرید	20۰۰ تا ۲5۰۰ سی سی	20 درصد
پلاگین هیبرید	بالاتر از ۲۵۰۰ سی سی	95 درصد ( درحال حاضر ممنوعیت واردات دارد)

بر اساس قوانین گمرکی کشورمان، دو گروه جانبازان و معلولان از پرداخت سود بازرگانی واردات خودرو معاف هستند.

 

3- مالیات بر سود بازرگانی

گمرک به ازای واردات کالاهای قطعی، مبلغی را به صورت ریالی و به عنوان سود بازرگانی دریافت می‌کند. سود بازرگانی نرخ ثابتی نداشته و با توجه تصمیمات سیاست گذاران به صورت سالانه تغییر خواهد کرد.

برخی از شرکت‌ها از قبیل شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های فعال در زمینه نوآوری و اختراعات و شرکت‌های تجاری‌سازی از پرداخت این سود معاف هستند.

علاوه بر این، برخی از کالاها نیز معاف از پرداخت این سود هستند.

همچنین واردات کالا در برخی از بنادر از قبیل بندر خرمشهر، بوشهر، آبادان و جزیره هرمز نیز از تخفیف‌هایی بهره‌مند می‌شود.

 

محاسبه مالیات واردات کالا
یکی از رایج‌ترین سوالاتی که در زمان محاسبه مالیات واردات کالا پرسیده می‌شود این است که ماخذ محاسبه مالیات واردات کالا چیست؟

در پاسخ به این سوال و بر اساس ماده 15 قانون مالیات بر ارزش افزوده باید بگوییم که ماخذ محاسبه مالیات کالاهای وارداتی، ارزش گمرکی کالا به علاوه حقوق ورودی مندرج در اوراق گمرکی است.

همچنین بر اساس این قانون مأخذ محاسبه مالیات واردات خدمت، معادل ارزش ریالی خدمات مربوطه به ما به ازاء واردات خدمت مزبور است.

ارزش گمرکی کالا به تمامی هزینه‌هایی اشاره دارد که در فرایند واردات کالا از خرید تا حمل و نقل و بیمه پرداخت شده است. برای محاسبه ارزش گمرکی کالا لازم است بهای خرید کالا را با هزینه حمل و نقل و بیمه جمع کنید. در مقاله دیگری به طور کامل به ارزش گمرکی کالا و نحوه محاسبه آن پرداخته‌ایم، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله ارزش گمرکی کالا چیست را بخوانید.

به عنوان مثال، فرض کنید که شما یک کالای وارداتی با ارزش ۱۰۰۰ دلار به ایران وارد کرده‌اید. همچنین، هزینه‌های حمل و نقل و بیمه و سایر هزینه‌های مرتبط با واردات به مبلغ ۲۰۰ دلار می‌باشد. برای محاسبه ارزش گمرکی در این مثال برابر با 1200 دلار (۱۰۰۰ دلار + ۲۰۰ دلار) است.

حقوق گمرکی نیز معادل چهار درصد ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی است.

بدین ترتیب بعد از آن که ارزش گمرکی کالا محاسبه شد، بایستی مطابق قوانین واردات تعرفه گمرکی در ارزش گمرکی ضرب شود.

حالا باید مجموع ارزش گمرکی کالا و حقوق گمرکی در 9 درصد ضرب شود.

بر اساس قانون مالیات مستقیم برای تعیین میزان مالیات مجموع ارزش گمرکی کالا و حقوق می‌بایست در 4 درصد ضرب شود.

 

کدام کالاهای وارداتی معاف از مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
طبق ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده واردات برخی از کالاها معاف از پرداخت مالیات واردات است و این معافیت بر روی بسته‌بندی آن‌ها نیز درج شده است، لیست کالاهای وارداتی معاف از مالیات به شرح زیر است:

• محصولات کشاورزی فرآوری نشده
• دام و طیور زنده
• آبزیان
• زنبور عسل و نوغان
• انواع کود و سم
• بذر و نهال
• آرد خبازی و نان
• گوشت
• قند و شکر
• برنج، حبوبات و سویا
• شیر و پنیر
• روغن نباتی
• شیرخشک مخصوص کودکان
• کتاب، مطبوعات و دفتر تحریر
• انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
• اموال غیر منقول
• فرش دستباف
• خوراک دام و طیور
• واردات انواع دارو
• لوازم مصرفی درمانی
• کالاهای وارد شده همراه مسافر تا میزان مقرر طبق قوانین واردات و صادرات (مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود)
• کالاهای اهدا شده به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی (البته این کالاها باید به صورت بلاعوض اهدا شده باشد و با تأیید هیأت وزیران و در حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا صورت گرفته باشد)
• رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها
• اقلامی که صرفا مصارف دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی داشته باشند.

 

چه کسانی از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند؟

شرکت‌های تولیدی که دارای پروانه بهره برداری هستند و شرکت‌هایی که گواهی خوش حسابی از دارایی دریافت کرده‌اند دو گروه از افرادی هستند که از پرداخت مالیات بر واردات معاف می‌باشند.

سازمان امور مالیاتی شرکت‌هایی که در پایگاه اینترنتی خدمات الکترونیک مودیان مالیاتی ثبت نام خود را تکمیل کرده باشند همچنین اظهارنامه و حساب سود و زیان سال قبلی را تسلیم کرده و بدهی‌های مالیاتی خود را پرداخت کرده باشند، گواهی خوش حسابی داده آنها را از پرداخت مالیات بر واردات معاف می‌کند.

نگارنده مقاله آشنایی با مالیات بر واردات و چگونگی محاسبه آن : آقای مهندس مهدی شکوری،‌ مشاور و مدرس امور ترخیص کالا