آشنایی با عوارض گمرکی و چگونگی تعیین آن

آشنایی با عوارض گمرکی و چگونگی تعیین آن

عوارض گمرکی و تعیین آن : در این مقاله به مفهوم عوارض گمرکی می‌پردازیم و توضیح می دهیم آیا عوارض گمرکی با تعرفه گمرکی تفاوت دارد؟ برای پاسخ به چنین سوالی به عنوان یک شرکت تخصصی در تجارت بین المللی، به شرح مفهوم کاربردی عوارض گمرکی می پردازیم.

مفهوم تئوری عوارض گمرکی که تحت عنوان حقوق گمرکی و یا تعرفه گمرکی نیز اطلاق می گردد، اینگونه تعریف می شود :

شفاف‌ترین تعریف برای عوارض گمرکی، این است که در واقع نوعی مالیات است که به طور غیر مستقیم برای ورود و ترخیص کالاهای خارجی در حین واردات و تجارت بین المللی و برای گذر از مرز به صورت قانونی، پرداخت می شود.

برای تعیین هزینه پرداختی به عنوان عوارض گمرکی برای هر کالا، نیاز به دریافت یک کد مشخص، تحت عنوان “کد تعرفه گمرکی” است و برخلاف تفکر اشتباهی که عموما میان مردم در جریان است، عوارض گمرکی به صورت درصدی از قیمت کالا، تعیین نمی گردد.

 

تعریف عوارض گمرکی و چگونگی تعیین آن

نرخ تعرفه یا حقوق گمرکی بر اساس سیاست‌های دولت کشورهای مختلف جهت مبادله کالا در سطح بین المللی، تحت عنوان “مالیات گمرکی”، تعیین می شود.

 

این عبارت که “مالیات گمرکی نوعی مالیات غیر مستقیم است”، یعنی چه؟
آن دسته از مالیات‌هایی را که مشخصا توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در قبال دارایی تحت تملک، پرداخت گردد، در قوانین مالیاتی، تحت عنوان “مالیات مستقیم” می نامند و هرگونه پرداخت مالیاتی غیر از این مورد، تحت عنوان “مالیات غیر مستقیم” طبقه بندی می شود.

با توجه به این تعریف، باید پرسید: چرا عوارض گمرکی، در دسته مالیات غیر مستقیم قرار می گیرد؟
مالیات بر واردات چون اصولا بر اساس وضعیت اقتصادی و سیاسی و موقعیت‌های تجاری کشورها تعیین می گردد و روشی برای درآمدزایی دولت ها است و تحت شرایط و نوع و ویژگی کالا ارزش گذاری می شود، در قوانین مالیاتی، در دسته مالیات غیر مستقیم لحاظ شده است.

تعیین نرخ عوارض گمرکی چون بر اساس شرایط اقتصادی و سیاسی دولت‌ها مشخص می شود، تحت تاثیر و تغییرات عواملی از جمله اهمیت کالای وارداتی که در ده اولویت دسته‌بندی شده، انجام می گردد؛ مثلا این اولویت‌بندی کالاها مربوط به نوع و کاربرد کالاهای وارداتی است که بر مبنای نیاز کشور دریافت کننده به آن کالا، نرخ‌گذاری می شود. معمولا کالاهای لوکس و مصرفی که در اولویت‌های آخر قرار می گیرند و شامل دریافت ارز دولتی نیستند، از لحاظ تعرفه بیشترین نرخ را دارند سود تجاری آن‌ها دو برابر نرخ بازرگانی در فهرست تعرفه‌های عوارض گمرکی است. مشخصا کالاهای ضروری و مورد نیاز که در اولویت اول واردات کشور قرار می گیرند، تعرفه پایین‌تری برای عوارض گمرکی را به خود اختصاص می‌دهند.

واضح است که ارائه تسهیلات مختلف از جمله اختصاص ارز دولتی و نیز تسریع و آسان‌سازی انجام مراحل گمرکی و ترخیص کالا برای کالاهای ضروری، تشویقی است تا تجار بیشتری را برای فعالیت در تجارت این کالاها، ترغیب کند.

 

وجه تعیین کننده انواع عوارض گمرکی 
عوارض گمرکی در تقسیم بندی‌های متفاوتی از لحاظ موضوعی، طبقه‌بندی می شود؛ شکل، هدف، ماخذ محاسبه، و ماهیت، چهار فاکتور برای تعیین انواع عوارض گمرکی هستند.

 

ملاک دسته بندی بر اساس شکل در تعیین انواع عوارض گمرکی 
تعرفه عوارض گمرکی که بر اساس شکل طبقه می شود شامل دو نوع تعرفه واحد و مرکب است. در تعرفه واحد برای کلیه کالاهای وارداتی بدون توجه به نوع کالا، تعرفه تعیین می شود مانند چهار درصد عوارض گمرکی برای تمام کالاهای وارداتی، و در تعرفه مرکب نوع و ویژگی کالاهای وارداتی در تعیین تعرفه دخیل بوده و تعرفه عوارض گمرکی برای کالاهای مختلف، فرق دارد.

 

معیار دسته‌بندی بر اساس هدف در تعیین انواع عوارض گمرکی 
یکی دیگر از روش های تعرفه گذاری عوارض گمرکی بر اساس هدف است. در این تعرفه گذاری، چهار گونه تعرفه مالی، حمایتی، ارشادی و مستقل، طبقه بندی شده است.

• تعرفه مالی با هدف تامین هزینه های دولتی تعیین می شود.
• تعرفه حمایتی راهی برای تشویق تجار برای واردات کالا به واسطه ایجاد فضای رقابتی است.
• تعرفه مستقل از طرف کشور ذی نفع و به صورت یک طرفه تعیین می شود.
• تعیین تعرفه ارشادی با هدف تغییر عادات خرید مصرف کننده از یک کالا به کالای دیگر صورت می گیرد.

نقطه تمایز در طبقه بندی تعرفه بر اساس منبع محاسباتی در تعیین عوارض گمرکی چیست؟
تمایز در نوع عوارض گمرکی در این نوع تعرفه گذاری تابعی از ارزش مالی کالا است و به صورت درصدی از ارزش هر کالا محاسبه می‌شود و بر این اساس بر سه قسم است: تعرفه ویژه، تعرفه ارزش و تعرفه مرکب.

 

منظر تعرفه گذاری ماهیتی در عوارض گمرکی 
تعرفه‌گذاری ماهیتی مربوط به اهمیتی است که کشور صادر کننده یک کالا برای کشور وارد کننده آن کالا در نظام محاسباتی گمرکی دارد، این تعرفه گذاری بر دو نوع است:

1- تعرفه عمومی که برای کلیه کالاها بدون توجه به ماهیت کشور مبدا انجام می شود

2- تعرفه ترجیحی که بر اساس کشور صادر کننده کالا تعیین می گردد.

 

نگارنده مقاله آشنایی با عوارض گمرکی و چگونگی تعیین آن : آقای مهندس مهدی شکوری،‌ مشاور و مدرس امور ترخیص کالا