آشنایی با مراحل حمل و نقل دریایی

آشنایی با مراحل حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی : همانطور که می‌دانید یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین روش‌های حمل‌و‌نقل، بین‌المللی، حمل دریایی است که تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارد. این روش حمل‌و‌نقل از زمان‌های دور مورد استفاده بوده و با پیشرفت فناوری‌ها و توسعه تجارت، تبدیل به یکی از مهم‌ترین روش‌های حمل‌‌ونقل جهانی شده است.

می‌توان گفت حمل و نقل دریایی از دوران باستان آغاز شده و انسان‌ها برای انتقال کالا و مسافر از کشتی‌های چوبی و لبه‌دار برای عبور از دریاها و رودخانه‌ها استفاده می‌کردند. سرانجام پس از کشف سرزمین‌ها و قاره‌های جدید و گسترش تجارت بین‌المللی صنعت کشتیرانی نیز رونق فراوانی گرفت.

سرانجام انقلاب صنعتی و پیشرفت تکنولوژی تحولی عمیق در حمل و نقل دریایی به وجود آورد و تا به امروز نیز به یکی از روش‌های اصلی برای حمل بار و تجارت میان کشورها بدل شده است.

حال با این مقدمه به سراغ ویژگی‌های حمل و نقل دریایی بین المللی می‌رویم و درباره ویژگی‌ها، کارکردها، مزایا و معایب آن صحبت خواهیم کرد.

 

تعریف حمل و نقل دریایی 
چه معیارهایی حمل و نقل دریایی را به یکی از اصلی‌ترین روش‌های حمل کالا تبدیل کرده است؟ امروزه که حمل و نقل دریایی به یک صنعت بین‌المللی و پیچیده تبدیل شده است و کشتی‌های بزرگ توانایی حمل بارهای بزرگ و انواع کالاها را به کشورهای مختلف دارند، چه عواملی تاجران را ترغیب می‌کند تا از این روش استفاده کنند؟

می‌توان گفت، بخش اعظم کره زمین را دریاها و اقیانوس‌ها دربرگرفته است و برای آنکه قاره‌ها بتوانند با همدیگر ارتباط داشته باشند و چرخه اقتصادی و فرهنگی دنیا بچرخد، کشتی‌ها می‌توانند بسیار یاری‌رسان و مفید باشند.

درواقع صنعت کشتیرانی به علت قابلیت حمل بارهای بزرگ، هزینه مقرون به صرفه‌تر، امنیت پایدار و کمک به محیط زیست روشی محبوب و کارا برای مردم سراسر جهان به حساب می‌آید و پیرو همین موضوع سازمان‌های بین‌المللی قوانین و مقررات خاصی برای حمل دریایی در نظر گرفته‌اند و بنادر و کشتی‌ها هرکدام باید برطبق اصول نقشی در روند واردات و صادرات داشته باشند.

 

تاریخچه حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی سابقه طولانی داشته و به حدود 6000 سال پیش قبل از میلاد بر می‌گردد. در آن زمان برای حمل برخی از بارهای کوچک در فاصله‌های کوتاه از حمل و نقل دریایی استفاده می‌کردند.

مصر باستان، گرجی‌ها، وایکینگ‌ها، یونانی‌ها، سلت‌ها و فینیقی‌ها جز اولین سرزمین‌هایی بودند که از روش دریایی برای تجارت استفاده می‌کردند.

در ابتدای ابداع حمل و نقل دریایی به دلیل کم قدرت بودن موتورها، کشتی‌ها از ساحل رودخانه‌ها فراتر نمی‌رفت. اما با گذشت زمان و کشف آهن و فولاد کشتی‌های بخار و شناورهای فولادی ساخته شد و تحولی عظیم در صنعت حمل و نقل دریایی ایجاد نمود.

امروزه صنعت کشتی‌سازی و حمل و نقل دریایی پیشرفت چشمگیری داشته، به طوری که در کشتی‌های امروز به جای استفاده از سوخت‌های فسیلی از سوخت‌های اتمی استفاده می‌شود.

ویژگی‌ها و شرایط حمل و نقل دریایی

زمانی که شما برای حمل کالای خود از حمل دریایی استفاده می‌کنید، باید نیازهای خود را بسنجید، کسب‌وکار و مشتریان خود را به خوبی بشناسید و درنهایت عواملی را در نظر بگیرید که بر روی انتخاب شما بسیار اثرگذار هستند. حال در ادامه به این نکات می‌پردازیم:

نوع کالا و بار
نوع کالا و ویژگی‌های آن می‌تواند تأثیر زیادی بر انتخاب حمل و نقل دریایی داشته باشد. برای مثال، کالاهایی که به عنوان بار خشک شناخته می‌شوند، مانند محصولات کشاورزی و مواد معدنی، معمولاً با کشتی‌ها حمل می‌شوند، در حالی که کالاهای مایع و گازی ممکن است نیاز به کشتی‌های تخصصی داشته باشند.

مسیر حمل و نقل
انتخاب مسیر مناسب برای جابه‌جایی کالا نیز بسیار اهمیت دارد. این مسیر می‌تواند براساس میزان فاصله، زمان، هزینه‌ها و شرایط جغرافیایی تعیین شود.

نوع کشتی
هر کشتی ویژگی‌ها و توانایی‌هایی خاص دارد. نوع کالا و میزان بار، مدل و تعداد کشتی را تعیین می‌کنند.

هزینه‌ها
حمل و نقل دریایی معمولاً از حمل و نقل زمینی گران‌تر و از هوایی ارزان‌تر است. درکل حمل بار به وسیله کشتی در مسافت‌های طولانی و بارهای حجیم اقتصادی‌تر و ارزان‌تر به حساب می‌آید.

زمان ترانزیت
حمل و نقل دریایی ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای ترانزیت کالا داشته باشد. بنابراین، این نکته بسیار مهم است که مدت زمان مورد نیاز برای حمل بار را در نظر بگیرید.

قوانین و مقررات
حمل دریایی ممکن است نیاز به رعایت قوانین و مقررات گوناگونی در مقاطع مختلف مسیر داشته باشد. این مورد شامل مقررات مربوط به حمل و نقل بین‌المللی، گمرک، امنیت دریایی و محدودیت‌های بنادر است.

 

انواع حمل و نقل دریایی

شاید در نگاه اول حمل و نقل دریایی را صرفا جابه‌جایی بار به وسیله کشتی‌های کوچک و بزرگ بدانیم. اما این نگاهی سطحی به این موضوع است. حمل و نقل دریایی اشکال گوناگونی دارد که هرکدام می‌تواند برای بعضی از کالاها مناسب باشد. درادامه به معرفی اصلی‌ترین روش‌‌های حمل و نقل دریایی (از منظر شیوه بارگیری و چیستی کالا و بار) می‌پردازیم:

حمل و نقل کانتینری (Container Shipping)
در این روش، بارها و کالاها داخل کانتینرها گذاشته می‌شوند و سپس با کشتی‌ها به مقصد نهایی حمل می‌شوند. کانتینرها به دلیل سهولت بارگیری و تخلیه، ایمنی و انعطاف‌پذیری، یکی از محبوب‌ترین روش‌های حمل و نقل دریایی هستند.

حمل و نقل بالک (Bulk Shipping)
این روش برای حمل بارها و کالاها به صورت بالکی (بدون کانتینر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بارهایی مانند محصولات غذایی، نفت، گاز، زغال‌سنگ و مواد معدنی به این صورت حمل می‌شوند. همچنین کشتی‌های بالکی معمولاً به خاطر ظرفیت بالا، اقتصادی‌ترین راه حمل و نقل این نوع بارها هستند.

حمل و نقل مایعات (Liquid Shipping)
این روش برای حمل مایعات مانند نفت، گاز مایع، مواد شیمیایی و آب استفاده می‌شود. کشتی‌های مخصوص مایعات، مجهز به تانک‌های محکم و ایمن هستند و مخصوص این کار ساخته شده‌اند.

حمل‌و‌نقل قایق‌های کوچک و جنگلی (Ro-Ro Shipping)
در این روش، بار و کالاها با استفاده از قایق یا کشتی جنگلی حمل می‌شوند. این نوع کشتی‌ها دارای راهروی مخصوص بارگیری و تخلیه هستند که به کامیون‌ها و وسایل نقلیه زمینی امکان بارگیری و تخلیه آسان می‌دهد.

حمل و نقل بارهای خطرناک (Hazardous Shipping)
این روش برای حمل کالاهای خطرناک، مواد شیمیایی خطرناک، مواد رادیواکتیو و مواد زیان‌بار به کار می‌رود. درواقع حمل و نقل بارهای خطرناک نیاز به اقدامات ایمنی و قوانین خاص دارد.

 

روش کراس استافینگ (Cross Stuffing)
کراس استافینگ یکی از روش‌های کاربردی برای حمل و نقل دریایی است.

در این روش کانتینر از روی یک کشتی به کشتی دیگری منتقل می‌شود و در برخی مواقع نیز بارها از یک کانتینر به کانتینر دیگری جابه جا می‌شوند.

دلایل استفاده از کراس استافینگ در حمل و نقل دریایی

محدودیت بنادر یکی از رایج‌ترین دلایل استفاده از کراس استافینگ برای حمل و نقل دریایی است. در بسیاری از کشورهای کوچک که بنادر کم ظرفیتی دارند از این روش برای صادرات و واردات کالا استفاده می‌شود.
دور زدن تحریم‌ها یکی از دیگر دلایل استفاده از روش کراس استافینگ است. در حمل و نقل دریایی کشتی‌ها و کانتینرها دارای کدی منحصر به فرد هستند که نشان دهده هویت کشتی و بار آن است.به دلیل تحریم‌های سیاسی و اقتصادی اجازه پهلو گرفتن برخی از کشتی‌ها با مبدا خاص داده نمی‌شود، اینجاست که بازرگانان برای دور زدن تحریم‌ها از روش کراس استافینگ استفاده می‌کنند.
معایب استفاده از کراس استافینگ در حمل و نقل دریایی

برای انجام کراس استافینگ به کشتی نیاز است و یکی از کشتی‌ها باید مجهز به جرثقیل باشد.
استفاده از کراس استافینگ نیاز به شرایط آب و هوایی مطلوب دارد. در صورتی که دریا مواج باشد و آب و هوا مساعد نباشد نمی‌توان از این روش استفاده کرد.
ممکن است حین انتقال کالا، به بخشی از محموله درون کانتینر آسیب وارد شود.

روش چارترینگ

چارترینگ که با نام اجاره کامل کشتی نیز شناخته می‌شود یکی از دیگر انواع حمل و نقل دریایی است.

در این روش کشتی باربری بنا به دلایلی از قبیل حجم زیاد کالا، نداشتن بسته بندی خاص یا غیره به طور کامل اجاره می‌شود.

 

روش ترانسشیپ (Transshipment)
ترانشیپ یکی از روش‌های کاربردی در حمل و نقل دریایی است که در آن محموله ابتدا به مقصد میانی و از آنجا به مقصد اصلی ارسال می‌شود.

در حمل و نقل دریایی به روش ترانشیپ بارها به صورت دریایی به بندری نزدیک به کشور مقصد حمل شده و از آنجا با روش حمل و نقل دیگری (زمینی یا هوایی) به کشور مقصد ارسال می‌شوند.

از این روش حمل زمانی استفاده می‌شود که کشور مبدا به آب‌های آزاد دسترسی نداشته باشد. اما معمولا برای ارسال کالاهایی که چند مقصد مختلف دارند از روش ترانشیپ استفاده می‌شود. گفتنی است، تاخیر در زمان تحویل بار یکی از معایب استفاده از حمل و نقل دریایی به روش ترانشیپ است.

روش گروپاژ
زمانی که کالاهای شما به میزان استاندارد برای حمل در یک کانتینر نرسد و فضای کمتری را شامل شود، از گروپاژ برای حمل بار استفاده می‌شود. در واقع در این روش چند گروه کالایی که در یک طبقه بندی قرار دارند، در کنار هم در یک کانتیر ارسال می‌شوند. در حمل گروپاژ شرکت حمل و نقل به عنوان صاحب کالا شناخته می‌شود.

روش گروپاژ ارزان‌ترین راه برای حمل و نقل بار در دنیا به شمار می‌آید، قطعا زمانی که بار شما همراه با بار دیگر بازرگانان حمل می‌شود، هزینه‌های حمل کمتر شده و این مهم‌ترین مزیتی است که‌ استفاده از گروپاژ به همراه دارد.

طولانی بودن زمان حمل از معایب این روش حمل و نقل است. البته در تمامی موارد این چنین نیست و در بسیاری از مواقع مرسوله در زمان دلخواه تحویل داده می‌شود.

انواع کشتی در حمل و نقل دریایی
در حمل و نقل دریایی با توجه به نوع کالا و شرایط حمل بار از کشتی‌های متفاوتی استفاده می‌شود. بر این اساس می‌توانیم کشتی‌ها را بر اساس نوع بار و محموله‌ای که حمل می‌کنند به 9 دسته زیر تقسیم کنیم.

کشتی‌های کانتینر بر (Container Ships)
کشتی‌های کانتینربر از پر استفاده‌ترین کشتی‌ها در تجارت دریایی هستند و بیش از 50 درصد حمل و نقل دریایی از طریق این کشتی‌ها صورت می‌گیرد. کشتی‌های کانتینربر برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شده‌اند، در این کشتی‌ها کانتینرها با جرثقیل‌های خاصی پر و خالی می‌شوند.

کشتی‌های فله بر (Bulk Carriers)
این کشتی‌ها برای حمل کالاهای فله‌ای و بدون بسته‌بندی مناسب هستند. محصولات صنعتی، معدنی و کشاورزی از جمله رایج‌ترین محصولاتی است که با این کشتی‌ها حمل می‌شوند.

کشتی‌های تانکر نفتی (Oil Tankers)
از این نوع کشتی‌ها برای حمل نفت خام استفاده می‌شود. این کشتی‌ها بزرگ بوده و گاهی می‌توانند تا 2 میلیون بشکه نفت را حمل کنند.

کشتی‌های حمل گاز (Gas Carriers)
کشتی‌های حمل گاز در گروه کشتی‌های نفتکش قرار گرفته اما تکنولوژی پیشرفته‌تری دارند. کشتی‌های حمل گاز را می‌توان به دو دسته کشتی‌های حمل گاز مایع (LNG ) و کشتی‌های حمل گاز پترولم (LPG ) تقسیم کرد.

کشتی‌های یخچال‌دار (Reefer Vessels)
از این نوع از کشتی‌ها برای حمل غذا و مواد خوراکی استفاده می‌شود و نقش مهمی در صنعت مواد غذایی ایفا می‌کنند. معمولا کشتی‌های یخچال دارد مجهز به سه تا پنج سردخانه برای نگهداری انواع مواد غذایی هستند.

کشتی‌های Ro-Ro
این نوع از کشتی‌ها نقش مهمی در صنعت حمل و نقل ماشین آلات داشته و از آنها برای حمل انواع وسیله نقلیه از قبیل اتوبوس، کامیون، ماشین آلات کشاورزی، انواع خودرو، هواپیما و غیره استفاده می‌شود.

کشتی دام بر (Livestock Carriers)
برای حمل و نقل حیوانات زنده از این کشتی‌ها استفاده می‌شود. این کشتی‌ها بسیار حساس بوده و دارای فضایی برای تغذیه حیوانات هستند.

از این نوع کشتی‌ها می‌توان برای حمل و نقل انواع حیوانات استفاده کرد.

کشتی‌های چند منظوره
کشتی‌های چند منظوره نسبت به سایر کشتی‌های باربری پیشرفته‌تر بوده اما فضایی برای قرار گرفتن کانتینرها به آن شکلی که همگی با آن آشنا هستیم ندارند. در واقع این کشتی‌ها برای پر و خالی کردن بار از جرثقیل‌های داخلی خود استفاده می‌کنند.

پس برای حمل محصولاتی از قبیل چوب، فولاد، رول‌های کاغذی، مصالح ساختمانی و غیره از این کشتی‌ها استفاده می‌شود.

کشتی‌های مسافربری
کشتی‌های مسافربری آخرین دسته از کشتی‌های حمل و نقل دریایی هستند. هدف اصلی استفاده از این کشتی‌ها حمل مسافر است. البته در شرایطی از این کشتی‌ها برای حمل نیروهای نظامی نیز استفاده می‌شود که در این شرایط به عنوان کشتی‌های ناو شناخته می‌شوند.

 

هزینه حمل بار با کشتی
محاسبه هزینه حمل بار بین المللی از جمله حمل بار با کشتی به عوامل گوناگونی بستگی دارد که بر روی هزینه حمل کالا اثر می‌گذارد. پس نمی‌توان به صورت مشخص و در بازه‌های زمانی مختلف، استعلام قیمت حمل بار دریایی را به راحتی انجام داد.

 

پس برای تعیین نرخ استعلام حمل دریایی باید به این موارد توجه کرد:

• نوع بار (کانتینری 20 و 40 فوت / بارهای کمتر از یک کانتینر)
• نوع کانتینر کالا
• هزینه‌های جابه‌جایی بار در داخل کشور
• هزینه‌های دریافت مجوزهای گمرکی در کشور مبدا
• هزینه تلکس ریلیز (مخصوصا کشور چین و نوعی تاییدیه برای آزادکردن بار در مقصد است)
• هزینه قبض انبار و ترخیصیه باتوجه به نوع بار
• هزینه تاخیر در تخلیه بار یا دموراژ
• نوع قرارداد که به نوع اینکوترمز ارتباط دارد. (برای مثال قرارداد EXW و قرارداد FOB)
• شیوه حمل و ارسال محموله
• عوارض بنادر از ابتدا تا انتهای سفر
• نوع بسته بندی کالا
• بررسی محموله
• تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
• انبارداری
• بیمه کالا
• بارگیری و بارچینی

اصطلاحات حمل و نقل دریایی
وقتی به صادرات و واردات کالا مشغول هستید و می‌خواهید به صورت حرفه‌ای‌تر در عرصه تجارت جهانی فعالیت داشته باشید، باید با اصطلاحات خاص حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی نیز آشنا باشید. مخصوصا اگر نوع کسب‌وکار و کالای شما به شکلی باشد که بهترین روش حمل آن استفاده از کشتی‌های باربری باشد. حال در ادامه برخی از مهم‌ترین اصطلاحات حمل و نقل دریایی را به شما معرفی می‌کنیم:

بار کامل کانتینر (Full Container Load)
این اصطلاح به بارهایی اشاره دارد که در یک کانتینر معمولی (بزرگ یا کوچک) جا می‌شود و تمام حجم کانتینر را اشغال می‌کند. درواقع برای بارهای FCL، زمانیکه کانتینر به مقصد ارسال می‌شود، هیچ کالای دیگری از سایر افراد به آن اضافه نمی‌گردد.

بار کمتر از کانتینر (Less than Container Load)
این روش برای بارهایی مناسب است که حجم و تعداد زیادی ندارند و نمی‌توانند به تنهایی یک کانتینر را به تنهایی پر کنند. بارهای LCL ممکن است با بارهای کم حجم دیگر ترکیب شده و در یک کانتینر مشترک حمل شوند.

بارنامه (Bill of Lading)
یکی از مهم‌ترین اسنادی که در معاملات تجاری کاربرد اساسی دارد، بارنامه دریایی (B/L) نام دارد که پس از بارگیری کشتی به صاحب کالا تحویل داده می‌شود. در بارنامه اطلاعاتی نظیر مشخصات کالا، مبدا، مقصد، شرکت حمل و نقل، تاریخ ارسال و تحویل بار و … است.

زمان تخمینی ورود (Estimated Time of Arrival)
ETA به زمان پیش‌بینی شده ورود کشتی یا کانتینر به بندر مقصد اشاره دارد.

زمان تخمینی خروج (Estimated Time of Departure)
ETD به زمان پیش‌بینی شده خروج کشتی یا کانتینر از بندر مبدأ اشاره دارد.

دموراژ (Demurrage)
اگر کانتیتر در بندر بیش از حد مجاز باقی بماند و در مدت زمان تعیین شده ترخیص نشود، صاحب کالا باید خسارت این موضوع را پرداخت کند.

بارفرابر یا واسطه حمل و نقل (Freight Forwarder)
شرکتی که به عنوان میانجی عمل می‌کنند و بسته‌های کالا را از منبع به مقصد نهایی انتقال می‌دهند. بارفرابر کارهایی نظیر حمل کالا، بیمه ترانزیت باربندی کانتینر، خدمات بسته بندی و تا مرحله آخر یعنی خدمات گمرکی و ترخیص کالا را انجام می‌دهد.

کراس استافینگ (Cross-staffing)
در این روش حمل‌ونقل، محموله داخل کانتینر در محل انبار یا CFS از یک کشتی به کشتی دیگر (کانتینر جدید) انتقال می‌یابد. معمولا زمانی از این روش استفاده می‌شود که بندر مبدا یا مقصد کوچک باشد و ظرفیت پذیرش کشتی‌های بزرگ باربری را نداشته باشند. در این صورت در میانه راه، کانتینرها جابه‌جا می‌شوند تا کشتی کوچک‌تر بتواند در بندر پهلو بگیرد.

ترانشیپمنت یا ترانشیپ (Transshipment)
یک اصطلاح مرتبط با حمل و نقل دریایی است که به انتقال بارها و کالاها از یک کشتی به کشتی دیگر در بنادر مختلف یا نقاط ترانزیتی اشاره دارد. در این فرآیند، بارها بدون تخلیه کردن از کشتی اصلی به کشتی‌های دیگر منتقل می‌شوند.

دلیل اصلی استفاده از ترانشیپمنت می‌تواند به خاطر مستقیم نبودن مسیر حمل و نقل باشد. به عبارت دیگر، برخی کشتی‌ها مقصدهای مستقیم ندارند و برای رسیدن به مقصد نهایی، نیاز به عبور از نقاط ترانزیتی دارند. این نقاط ترانزیتی معمولاً بنادر استراتژیک و مهم در مسیر حمل و نقل جهانی هستند.

حمل کانتینری (Container Shipping)
وقتی برای جابه‌جایی بار و کالا از کانتینر (واحد حمل‌ونقل) استفاده شود، به اصطلاح به آن حمل کانتینری می‌گویند. کانتینرها سازه‌های بزرگ و مقاومی هستند که کالاها درون آن‌ها به صورت محکم و ایمن حمل می‌شوند. این کانتینرها معمولاً ابعادی استاندارد دارند و برای نقل و انتقال آسان و مستقیم در سفرهای بین‌المللی استفاده می‌شوند.

به‌علاوه، حمل کانتینری به دلیل سهولت، سرعت و ایمنی که دارد، یکی از روش‌های اصلی حمل کالا در تجارت بین‌المللی به شمار می‌رود.

 

مزایای حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی دارای مزایای مهمی است که آن را به یکی از اصلی‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های حمل و نقل کالا و مسافران تبدیل کرده است. برخی از مزایای این روش عبارتند از:

حمل ظرفیت بالا: کشتی‌ها می‌توانند حجم زیادی از بار را به مقاصد دوردست ارسال کنند.

هزینه‌های کمتر: حمل و نقل دریایی معمولاً هزینه‌های کمتری نسبت به حمل و نقل هوایی دارد. این امر به ویژه برای کالاهای سنگین و حجیم که نیاز به بسته‌بندی و تحمل هزینه‌های اضافی ندارند مناسب است.

مصرف سوخت کمتر: این روش نسبت به حمل هوایی، به میزان کمتری از انرژی نیاز دارد و در نتیجه کمترین اثرات مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای را دارد.

قابلیت حمل کالاهای گوناگون: کشتی‌ها قادر به حمل انواع مختلفی از کالاها هستند، از جمله: کالاهای مایع، خشک، سرد و حساس به ضربه.

عدم محدودیت جغرافیایی: حمل دریایی بین المللی می‌تواند به خوبی از محدودیت‌های جغرافیایی مانند کوهستان‌ها و رودخانه‌ها عبور کند و نقاط دوردست و دیگر قاره‌ها را به همدیگر وصل نماید.

امکان حمل مسافران: استفاده از کشتی‌ها تنها برای حمل کالاها نیست بلکه برای جابه‌جایی مسافران نیز امکان‌پذیر است.

کاهش ترافیک راه‌ها: وقتی حجم ترافیکی از روی شانه حمل زمینی و هوایی برداشته شود و بخشی از ارسال بار با کشتی‌ها باشد، قطعا تناسب و تعادلی میان آن‌ها قرار خواهد گرفت. همچنین زیرساخت‌های حمل‌ونقل از وضعیت بهتری برخوردار می‌شوند.

پایداری و پیش‌بینی‌پذیری: این شیوه به عنوان یکی از روش‌های پایدار حمل‌و‌نقل در برابر تغییرات اقلیمی و شرایط آب و هوایی به حساب می‌آید.

سهولت بارگیری و تخلیه: کانتینرها به راحتی می‌توانند بارگیری و تخلیه شوند، این موضوع مدت زمان و میزان هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

ایمنی: کانتینرها بارها را در مقابل آسیب‌ها و تغییرات جوی حفظ می‌کنند.

به‌طور کلی، حمل و نقل دریایی با توجه به مزایای برتر خود از نظر ظرفیت، هزینه، انرژی و قابلیت جابه‌جایی نقش بسیار مهمی در تجارت جهانی و اتصال کشورها به یکدیگر دارد.

 

معایب حمل و نقل دریایی

تا به اینجای مقاله با جنبه‌های مثبت حمل و نقل دریایی آشنا شدید. اما این روش نیز معایب و کاستی‌های خاص خود را دارد و هر تاجری باتوجه به شرایط خود می‌تواند آن را انتخاب کند یا نکند.

کندی و طولانی بودن مسیرها: حمل‌و‌نقل دریایی معمولاً نیاز به زمان بیشتری برای بارگیری و ترخیص و رسیدن به مقصد دارد. این موضوع ممکن است برای کالاهای فوری مشکل‌ساز شود.

هزینه‌های ناشی از زمان‌بندی: زمان‌بندی نامناسب و تأخیرها در حمل و نقل دریایی می‌تواند هزینه‌های اضافی برای کسب‌وکارها و صاحبان کالا به همراه داشته باشد.

تأثیرات زیست محیطی: حمل دریایی ممکن است تأثیرات محیطی جدی داشته باشد، از جمله آلودگی دریاها از طریق گازهای زائد و زباله‌های ناپالایشی کشتی‌ها.

خطرات امنیتی: مسائل امنیتی مرتبط با حمل و نقل دریایی نیز وجود دارد، مانند احتمال سرقت کالا یا اقدامات تروریستی علیه کشتی‌های باربری.

نقص‌های ساختاری: برخی از کشتی‌ها ممکن است مشکلات ساختاری و بدنه‌ای داشته باشند که باعث حوادث و آسیب به محموله و خدمه کشتی شود.

محدودیت‌های جغرافیایی: حمل و نقل دریایی ممکن است با محدودیت‌های جغرافیایی مواجه شود، مانند ورود سخت به بنادر کوچک و غیرعمیق یا تأثیرات آب و هوا بر روی مسیرها.

وابستگی به نفت و سوخت‌های فسیلی: بخش قابل توجهی از کشتی‌ها از نفت و سوخت‌های فسیلی به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند که می‌تواند منجر به آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی شود.

امکان حوادث دریایی: کشتی‌های باربری به دلیل شرایط آب‌وهوایی و امواج خروشان دریا ممکن است دچار حوادث گوناگون شود و خسارت‌های جدی به مسافران و کالاها وارد کند.

نیاز به بنادر مناسب: حمل و نقل دریایی نیاز به بنادر مناسب برای بارگیری و تخلیه کالا دارد، این امر ممکن است در مناطق کم‌توسعه و کم‌بنادر مشکل‌ساز باشد.

 

تفاوت حمل دریایی با حمل زمینی و حمل هوایی

هر تاجری باید باتوجه به نیازها، مسافت مبدا تا مقصد، زمان، میزان بار، هزینه‌ها و شرایط خاص خود یکی از روش‌های حمل کالا را انتخاب کند. حالا در ادامه به تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم:

روش های حمل و نقل
حمل و نقل دریایی: استفاده از کشتی‌ها برای انتقال کالاها و بارها از یک بندر به بندر دیگر.

حمل و نقل زمینی: شامل استفاده از وسایل نقلیه مانند کامیون‌ها، قطارها و کشنده‌ها برای حمل کالاها از یک مکان به مقصد دیگر.

حمل و نقل هوایی: استفاده از هواپیماها برای انتقال سریع کالاها و بارها به مقصد.

 

سرعت حمل و نقل

حمل و نقل دریایی: این روش معمولاً زمان طولانی‌تری برای ترانزیت دارد و به علت اینکه کشتی‌ها با سرعت‌های محدودی حرکت می‌کنند، برای مسافت‌های طولانی می‌تواند مناسب باشد.

حمل و نقل زمینی: حمل و نقل با استفاده از وسایل نقلیه زمینی می‌تواند سریع‌تر از حمل و نقل دریایی باشد، اما به علت محدودیت‌های جغرافیایی و مسافت‌های بلند ممکن است برای مسافرت‌های بین‌المللی مناسب نباشد.

حمل و نقل هوایی: این روش به عنوان سریع‌ترین روش حمل و نقل شناخته می‌شود و مناسب برای ارسال کالاها در زمان کم به مقصد است.

 

ظرفیت باربری

حمل و نقل دریایی: کشتی‌ها ظرفیت باربری بالایی دارند و می‌توانند بارهای سنگین و حجیم را حمل کنند.

حمل و نقل زمینی: ظرفیت باربری وسایل نقلیه زمینی معمولاً کمتر از کشتی است و به محدودیت‌های فیزیکی خود، مانند ابعاد و وزن، وابسته است.

حمل و نقل هوایی: هواپیماها ظرفیت باربری محدودتری نسبت به کشتی‌ها دارند و معمولاً برای بارهای سبک و گران قیمت استفاده می‌شوند.

 

هزینه‌ها
حمل و نقل دریایی: معمولاً روشی ارزان به حساب می‌آید. اما به دلیل زمان طولانی‌تر حمل و نقل، هزینه‌های مرتبط با نگهداری کالاها در مخازن بنادر نیز باید مدنظر قرار بگیرد.

حمل و نقل زمینی: هزینه‌های حمل و نقل زمینی ممکن است در برخی موارد با کشتی‌ها رقابت‌پذیر باشد، اما باید هزینه‌های مسافرت‌های بلند و طولانی را نیز درنظر گرفت.

حمل و نقل هوایی: حمل و نقل هوایی به علت سرعت بالا و زمان کمتر، بیشترین هزینه را نسبت به دو روش دیگر خواهد داشت.

 

بیمه حمل و نقل دریایی چگونه است؟
بیمه یکی از موارد اجباری برای حمل دریایی است. در این بیمه کلیه خطرات و حوادث غیرقابل پیش‌بینی در فرایند حمل بار توسط شرکت‌های بیمه پوشش داده می‌شود تا خسارت‌های احتمالی وارد شده به شرکت‌های حمل و نقل جبران شود.

در واقع در بیمه حمل و نقل دریایی شرکت بیمه‌گر تعهد می‌کند که با توجه به شرایط بیمه خسارت‌های وارد شده به کالا را جبران نماید.

نگارنده مقاله آشنایی با مراحل حمل و نقل دریایی : آقای مهندس مهدی شکوری،‌ مشاور و مدرس امور ترخیص کالا